Het geregistreerd partnerschap is een samenlevingsvorm die dezelfde wettelijke status heeft als het huwelijk. De procedure voor de beëindiging van het geregistreerd partnerschap is dan ook vrijwel gelijk aan die van een echtscheiding. Eén uitzondering daarop is de mogelijkheid het geregistreerd partnerschap zonder tussenkomst van de rechter te beëindigen. Dat kan echter slechts in één geval en onder één voorwaarde.
Zonder tussenkomst van de rechter
Anders dan een huwelijk kan een geregistreerd partnerschap beëindigd worden zonder tussenkomst van een rechter als de partners tezamen géén minderjarige kinderen hebben en als zij het eens zijn over de beëindiging en de gevolgen daarvan. Dit wordt om die reden ook wel een beëindiging met wederzijds goedvinden genoemd.
Een advocaat of notaris kan de partnerschapsregistratie ongedaan maken door het opstellen van een overeenkomst waarin de partners verklaren dat zij het geregistreerd partnerschap willen beëindigen en dat de relatie duurzaam ontwricht is. Verder worden in deze overeenkomst, net als bij een echtscheiding, de overige afspraken met betrekking tot de gevolgen van de ontbinding van het geregistreerd partnerschap opgenomen, zoals bijvoorbeeld de verdeling van de gemeenschappelijke bezittingen en alimentatie.
De ambtenaar van de burgerlijke stand kan vervolgens worden verzocht de overeengekomen ontbinding van het geregistreerd partnerschap in te schrijven in de registers van de burgerlijke stand, waarmee de ontbinding van het geregistreerd partnerschap definitief is.
Samen een advocaat
Heeft u samen wel minderjarige kinderen, dan kunt u nog steeds in onderling overleg afspraken maken over de gevolgen van de ontbinding van het geregistreerd partnerschap. In dat geval zal echter ook een ouderschapsplan moeten worden opgesteld om de regelingen die u treft ten aanzien van de kinderen vast te leggen.
Indien u bereid bent om samen te overleggen en tot afspraken te komen, kunt u zich tot één advocaat of mediator wenden, die u zal begeleiden bij het maken van deze afspraken en deze voor u zal vastleggen in een ouderschapsplan en convenant. Ook zal de advocaat namens u een verzoekschrift tot ontbinding van het geregistreerd partnerschap moeten indienen bij de rechtbank.
De uitspraak van de rechter op een gemeenschappelijk verzoek tot ontbinding van het geregistreerd partnerschap volgt meestal binnen 6 tot 8 weken na indiening van het verzoekschrift. Sommige rechtbanken – zoals bijvoorbeeld de rechtbank Rotterdam – hebben op dit momenteel (april 2020) zelfs een speciale regeling voor deze gezamenlijke verzoeken die inhoudt dat zo’n beschikking op een compleet verzoekschrift al na een week wordt gegeven.
Het geregistreerd partnerschap is na het verkrijgen van een beschikking echter nog niet ontbonden. Pas nadat de uitspraak van de rechter in de registers van de burgerlijke stand is ingeschreven, is de ontbinding van het geregistreerd partnerschap officieel.
Die inschrijving kan – weer in overleg tussen de partners – snel plaatsvinden middels het ondertekenen van een akte van berusting, die u van uw advocaat(-mediator) gelijktijdig met de uitspraak ontvangt.
Een eigen advocaat
Als het niet mogelijk is om in onderling overleg de gevolgen van de ontbinding van het geregistreerd partnerschap te regelen, dan is het verstandig en vaak ook noodzakelijk om een eigen advocaat te nemen. Deze advocaat zal vanuit uw perspectief adviseren en als daar aanleiding voor is in overleg treden met de advocaat van uw partner. In sommige gevallen blijkt het alsnog mogelijk om een regeling te treffen. In andere gevallen zal een beslissing van de rechter moeten worden gevraagd. In dat laatste geval start de procedure tot ontbinding van het geregistreerd partnerschap met een eenzijdig verzoekschrift, dat wordt ingediend bij de rechtbank door uw advocaat. De andere partner wordt dan door de rechtbank in de gelegenheid gesteld om een verweerschrift in te dienen. Daarvoor is een eigen advocaat nodig. Deze partner kan in het verweerschrift zelf ook nog een aantal eigen verzoeken doen, waarop de andere partner dan vervolgens nog mag reageren. Vervolgens zal er een zitting bij de rechtbank gepland worden en ongeveer 6 weken na deze zitting volgt doorgaans de rechterlijke beslissing. Ook hier geldt dat de ontbinding van het geregistreerd partnerschap dan nog niet officieel is en de uitspraak eerst in de registers van de burgerlijke stand ingeschreven dient te worden.
Indien een partij het niet eens is met de uitspraak, kan deze partij binnen 3 maanden na de datum van de uitspraak in hoger beroep gaan bij het gerechtshof.
Voorlopige voorzieningen
Als er voorafgaand of tijdens de procedure tot ontbinding van het geregistreerd partnerschap met spoed voorzieningen moeten worden getroffen, zoals met betrekking tot de verblijfplaats van of omgang met de kinderen, gebruik van de gezamenlijke woning of vaststelling van voorlopige alimentatie, dan kan de advocaat voor u een voorlopige voorziening aanhangig maken bij de rechtbank. Binnen enkele weken heeft u dan een beslissing die geldt voor de duur van de echtscheiding.
Verschillen tussen echtscheiding en ontbinding van geregistreerd partnerschap
Er bestaan nagenoeg geen verschillen meer tussen een huwelijk/echtscheiding en geregistreerd partnerschap/ontbinding. Op vrijwel alle belangrijke onderdelen (alimentatie, het verdelen van bezittingen en schulden, het verdelen van de pensioenen, omgangsregeling met en gezag over kinderen etc.) is er geen verschil tussen een echtscheiding en de ontbinding van een geregistreerd partnerschap.
Wat niet mogelijk is bij een geregistreerd partnerschap is een scheiding van tafel en bed. Ook eindigt een geregistreerd partnerschap niet alleen door de ontbinding daarvan of bij overlijden van één van de partners, maar tevens door omzetting van het geregistreerd partnerschap in een huwelijk.
