De wet bepaalt dat de man die ten tijde van de geboorte is gehuwd of een geregistreerd partnerschap heeft met de vrouw uit wie een kind is geboren, automatisch de juridisch vader van dat kind is.
Een kind dat buiten een huwelijk of geregistreerd partnerschap wordt geboren, heeft geen juridische vader. Daarvoor moet het kind eerst erkend worden. De erkenner is doorgaans de biologische vader, maar hoeft dat niet te zijn.
Voorwaarden
Aan het erkennen van een kind zijn enkele voorwaarden verbonden, te weten:
- de erkenner moet 16 jaar of ouder zijn;
- tussen de ouders mag geen huwelijksbeletsel bestaan (bijv. vader-dochter of broer-zus relatie);
- de moeder moet schriftelijk toestemming geven als het kind jonger is dan 16 jaar;
- het kind van 12 jaar of ouder moet zelf schriftelijke toestemming geven;
- het kind mag niet al twee juridisch ouders hebben.
Gevolgen
Door de erkenning van een kind ontstaat er een familierechtelijke relatie tussen de man en het kind. De erkenning heeft tot gevolg dat het kind erfgenaam wordt van de erkenner, recht heeft op onderhoud of alimentatie, de geslachtsnaam van de man kan krijgen en de nationaliteit van de man kan verkrijgen. De erkenning neemt dus niet alleen rechten, maar ook verplichtingen met zich mee.
Vooral die verplichtingen kunnen later moeilijkheden veroorzaken. Zoals boven aangegeven is het ook mogelijk dat een derde, bijvoorbeeld een nieuwe partner, die niet de biologische vader is, een kind erkent. Zo’n relatie kan eindigen. De erkenning is echter onherroepelijk. Ook na het einde van de relatie met de moeder van het kind blijft de niet-biologische vader van het kind die dit heeft erkend dus de juridische vader en moet dus blijven voldoen aan zijn wettelijke verplichtingen. Tot die verplichtingen behoort het bijdragen in de kosten van verzorging en levensonderhoud van het kind.
Sinds 1 januari 2023 verkrijgt de erkenner ook automatisch het ouderlijk gezag over het kind. Is het kind vóór 1 januari 2023 erkend is dat overigens niet het geval. Het gezamenlijk gezag dient dan apart geregeld te worden en kan door de ouders bij de rechtbank worden aangevraagd. (Voor meer informatie verwijzen wij u graag naar het artikel over gezag op deze website).
Vervangende toestemming
Wat nu als de moeder of het kind (van 12 jaar of ouder) geen toestemming geven voor de erkenning?
De wet bepaalt dat de vereiste toestemming van de moeder of het kind door de toestemming van de rechtbank kan worden vervangen, indien de man de verwekker is van het kind én de erkenning de belangen van de moeder bij een ongestoorde verhouding met het kind, of de belangen van het kind niet zou schaden. Er is sprake van schade als er ten gevolge van de erkenning voor het kind reële risico’s zijn dat het wordt belemmerd in een evenwichtige sociaal-psychologische en emotionele ontwikkeling.
De rechtbank zal derhalve de belangen van alle betrokken moeten afwegen.
Over het algemeen spelen de belangen van het kind de belangrijkste rol binnen de procedure. Reden daarvoor is dat de erkenning voor het kind vaak de meeste impact heeft. Het kind wordt in rechte normaal gesproken vertegenwoordigd wordt door de met het gezag belaste ouder(s). In dit geval hebben deze gezaghebber(s) echter vaak een eigen belang bij het voorliggende verzoek, een belang dat niet parallel behoeft te lopen met dat van de minderjarige. Om de minderjarige een eigen stem te geven, zal de rechtbank dan ook een zogenaamd bijzondere curator benoemen om het kind in de procedure te vertegenwoordigen. Deze curator dient op te komen voor de belangen van het kind, nu het kind hiertoe zelf nog niet in staat is.
Vervangende toestemming voor erkenning kan uitsluitend worden verzocht wanneer kan worden aangetoond dat de man die wil erkennen de verwekker van het kind is. Dit betekent dat de man de biologische vader moet zijn; hij moet zelf de daad van verwekking hebben verricht. Of er sprake is van verwekkerschap, kan worden vastgesteld aan de hand van een DNA-onderzoek.
Samenvattend komt het er op neer dat de rechtbank een belangenafweging zal toepassen en zal nagaan of de belangen van de minderjarige of die van de vrouw bij een ongestoorde verhouding met de minderjarige niet worden geschaad door de erkenning. Alleen in dat geval kan de rechtbank vervangende toestemming aan de man tot erkenning van het minderjarige kind verlenen.
Heeft u vragen naar aanleiding van dit artikel? Neemt u dan gerust contact met Marjanne Kroonen, Marja Verdult of Maria Menheere.
