Als echtgenoten voor of tijdens hun huwelijk geen huwelijksvoorwaarden hebben laten opstellen, zijn zij in algehele gemeenschap van goederen gehuwd. In dat geval zijn alle bezittingen én schulden van de echtgenoten gemeenschappelijk, ongeacht of deze voor of tijdens het huwelijk zijn verkregen of aangegaan. De huwelijksgoederengemeenschap dient in geval van echtscheiding strikt bij helfte te worden verdeeld.

Maar met schulden is iets vreemds aan de hand. Daar zijn immers niet alleen de beide echtgenoten bij betrokken. Er is nog een belangrijke speler met wie rekening moet worden gehouden, te weten: de schuldeiser!

Wij leggen u hieronder graag uit waar u rekening mee dient te houden als sprake is van schulden in een echtscheidingssituatie.

Ten eerste is het van belang om een aantal begrippen en situaties (vóór/tijdens of na het huwelijk) goed te onderscheiden.

Dat onderscheid betreft: aansprakelijkheid, verhaal en onderlinge draagplicht

Aansprakelijkheid

Aansprakelijkheid betreft het antwoord op de vraag wie is gehouden om aan de schuldeiser een vordering te voldoen. Met andere woorden: wie kan worden aangesproken voor betaling van de schuld? In de meeste gevallen is dat degene die de verbintenis is aangegaan, de contractspartij.

Voor echtgenoten geldt echter dan ook al ben je geen contractspartij je toch kan worden aangesproken voor de betaling van een schuld. Dat vloeit voort uit artikel 1:85 BW. Daarin is bepaald dat een echtgenoot aansprakelijk is voor verbintenissen die door de andere echtgenoot zijn aangegaan ten behoeve van de gewone gang van de huishouding. Onder de gewone gang van de huishouding vallen bijvoorbeeld huur, kosten voor de huisarts/tandarts, gas, water en licht, etc.

Zowel tijdens als na het huwelijk is niet alleen de contractspartij, maar ook zijn of haar echtgenoot dus aansprakelijk voor deze zgn “huishoudelijke” schulden.

Voor andere schulden geldt dat tijdens het huwelijk enkel de contractspartij aansprakelijk is. Na ontbinding van de gemeenschap van goederen wordt dat echter anders. Met ingang van 1 januari 2012 wordt een echtgenoot na ontbinding van de gemeenschap van goederen hoofdelijk aansprakelijk voor de gemeenschapsschulden, die door de andere echtgenoot zijn aangegaan. Wel is daarvoor bepaald dat de verhaalsmogelijkheden beperkt zijn.

Op naar het volgende begrip: verhaal.

Verhaal

Verhaal heeft alles te maken met het tenuitvoerleggen van rechterlijke uitspraken. Iemand voldoet niet aan een rechterlijke uitspraak en de schuldeiser zal zijn geld letterlijk moeten gaan halen door het leggen van beslag op goederen en aansluitende verkoop daarvan om zich op de opbrengst daarvan te verhalen.

Hoe dat geschiedt wordt bepaald door het Wetboek van burgerlijke rechtsvordering. Op welke goederen een schuldeiser zich kan verhalen wordt geregeld in het Burgerlijk Wetboek. En daaruit blijkt dat wie aansprakelijk is voor schulden, niet altijd de enige is op wiens vermogen schulden kunnen worden verhaald. Artikel 1:96 lid 1 BW bepaalt namelijk dat in geval van een gemeenschap van goederen, voor een schuld van een echtgenoot, of dat nu een schuld is die in de gemeenschap valt of niet of niet, zowel de goederen van de gemeenschap als zijn eigen goederen kunnen worden uitgewonnen. Met andere woorden: als geen sprake is van een huishoudelijke schuld, en de echtgenoot van een contractspartij daarvoor tijdens het huwelijk dus niet aansprakelijk is, kan een schuldeiser van de contractspartij wel verhaal zoeken op goederen van de gemeenschap en daarmee dus ook op goederen die voor 50% aan de echtgenoot toebehoren die geen contractspartij is. Een nogal vervelende situatie voor de echtgenoot van die contractspartij!

Een voorbeeld. Een man en vrouw zijn getrouwd in gemeenschap van goederen. De man koopt tijdens het huwelijk een mooie rode Ferrari.

Dit kan niet worden beschouwd als bestemd voor de normale gang van de huishouding. De Ferrari is immers geen boodschappenauto. De man is contractspartij. De vrouw is voor de betaling van de auto niet aansprakelijk. Wel kan de verkoper – als de man de auto niet betaalt – tijdens het huwelijk verhaal zoeken op alle goederen van de gemeenschap. Het zou dus zo maar kunnen dat deze verkoper beslag legt op de bankrekening van de echtgenote van deze Ferrari-bezitter en zich zo op dat banksaldo van zijn niet-contractspartij verhaalt. Enkel en alleen omdat deze vrouw in gemeenschap van goederen is gehuwd met de man die de Ferrari kocht.

Na ontbinding van de gemeenschap van goederen wordt de vrouw op grond van de wet weliswaar hoofdelijk aansprakelijk (kort gezegd: zowel de man als de vrouw zijn aan te spreken voor het geheel van de vordering) voor deze gemeenschapsschuld. Maar, om even aan te haken bij het voorbeeld hierboven, de wet beschermt de vrouw nog wel enigszins. Op haar vermogen kan de schuld van de man slechts worden verhaald tot hetgeen zij uit hoofde van de verdeling van de gemeenschap heeft verkregen. Kort gezegd: de schuldeiser kan bij de vrouw niet meer (ver)halen dan zij uit de verdeling van de gemeenschap van goederen heeft ontvangen.

Draagplicht

Bij draagplicht gaat het om de vraag wie uiteindelijk in de onderlinge verhouding tussen de echtgenoten de schuld dient te betalen. Het gaat dus niet om de vraag wie aan de schuldeiser moet betalen of bij wie de schuldeiser zijn geld kan (ver)halen, maar om wie van de echtgenoten uiteindelijk daadwerkelijk de betaling in de portemonnee voelt.

In beginsel zijn beide echtgenoten gelijkelijk draagplichtig (ieder voor de helft). In het kader van de redelijkheid en billijkheid kan afgeweken worden van deze 50/50 verdeling, maar dit zal slechts het geval zijn in zeer uitzonderlijke situaties.

Als, de voornoemde uitzonderlijke situaties daargelaten, de ene echtgenoot meer dan de helft van een vordering aan de schuldeiser betaalt dan verkrijgt deze een zogenaamde regresvordering op de ander. De “overbetalende” echtgenoot kan het teveel betaalde dan van de andere echtgenoot terugvorderen.

Afstand van gemeenschap

De wet biedt overigens wel een oplossing voor diegenen die als gevolg van de ontbinding van de huwelijksgemeenschap aansprakelijk worden voor schulden waarvoor hij/zij niet aansprakelijk was tijdens het huwelijk. Die oplossing is: afstand doen van de huwelijksgemeenschap. Voor meer informatie over dit onderwerp verwijzen wij u graag naar het artikel: afstand van gemeenschap.

Heeft u vragen naar aanleiding van dit artikel? Of wilt u meer weten over dit onderwerp? Neemt u dan gerust contact met ons op.