Om die vraag te kunnen beantwoorden moeten we een forse stap terug maken in de geschiedenis, en wel naar het jaar 1811. In dat jaar werd de Burgerlijke Stand in Nederland ingevoerd en werd bepaald dat kinderen automatisch de achternaam van de vader kregen, tenzij de vader onbekend was of weigerde het kind te erkennen. In die gevallen, kreeg het kind – bij gebrek aan een vader – de naam van de moeder.
Pas sinds 1998 is het ook mogelijk voor getrouwde ouders om  te kiezen voor de achternaam van de moeder.

Hoe is het dan nu geregeld?

Man en een vrouw
Binnen een huwelijk of geregistreerd partnerschap van een man en een vrouw krijgt het kind automatisch de achternaam van de vader. Willen de ouders dat niet, dan kunnen zij kiezen voor de naam van de moeder.
Zijn de ouders ongehuwd en hebben zij geen geregistreerd partnerschap? Dan krijgt het kind automatisch de naam van de moeder. Zij kunnen dan kiezen om het kind de naam van de erkenner (vader) te laten krijgen. De naamskeuze wordt dan gedaan bij de erkenning.

Kortom, bij ouders met een zgn. formele relatie (die is geregistreerd bij de Burgerlijke Stand) krijgt het kind automatisch (en nog steeds) de achternaam van de vader. Wordt een kind geboren terwijl geen sprake is van zo’n formeel vastgelegde relatie, dan krijgt het kind automatisch de achternaam van de moeder.

In beide gevallen staat voor de ouders een keuze mogelijkheid open voor de naam van de andere ouder.

Twee vrouwen
Binnen een huwelijk of geregistreerd partnerschap van twee vrouwen zijn verschillende situaties mogelijk.

Als de moeder zwanger is van een onbekende donor (in de zin van de Wet donorgegevens kunstmatige bevruchting) verkrijgt het kind automatisch de achternaam van de duomoeder. Dit kan alleen als de duomoeder ook automatisch juridisch ouder wordt bij de geboorte. Daarvoor moet degene die het kind aangeeft bij de burgerlijke stand (doorgaans de duomoeder), een verklaring overleggen van de Stichting donorgegevens kunstmatige bevruchting. Als de ouders echter willen dat het kind de achternaam van de geboortemoeder krijgt, kunnen zij daarvoor kiezen.

In het geval dat de moeder zwanger is van een bekende donor verkrijgt het automatisch de naam van de geboortemoeder. Als de duomoeder het kind erkent, kan gekozen worden voor de naam van de duomoeder.

Kortom, in het geval van een formele relatie tussen twee vrouwen (geregistreerd bij de Burgerlijke Stand) heeft de vraag of sprake is van een wel of niet bekende donor gevolgen voor de achternaam die het kind automatisch krijgt. Ook hier bestaat voor ouders de keuze om het kind de achternaam van de andere ouder te geven.

Eens gekozen, blijft gekozen
Wel geldt dat de keuze die is gedaan voor de naam van een eerste kind in een relatie beslissend is voor alle volgende kinderen van dezelfde ouders. Alle volgende kinderen in het gezin krijgen dan ook automatisch de achternaam die het eerste kind heeft gekregen. 

Op deze hoofdregel bestaan weer twee uitzonderingen.
De eerste uitzondering geldt voor kinderen van 16 jaar of ouder die zelf naamskeuze doen. Zij zijn niet gebonden aan de naam die andere kinderen in het gezin hebben.
De tweede uitzondering ziet op een eerste levenloos geboren kind. De naamskeuze die is gemaakt geldt enkel voor dit kind. Voor volgende kinderen kunnen de ouders een andere  naamskeuze maken of daarvan afzien. Wordt een kind levend geboren, maar overlijdt het daarna, dan geldt weer de hoofdregel.

En als je niet kunt kiezen tussen de namen van de ouders?
Als er niet wordt gekozen geldt het wettelijk uitgangspunt zoals hiervoor aangegeven voor de betreffende ouders en relaties. Het is in Nederland niet mogelijk om een kind de achternaam van beide ouders te geven. Nederland kent namelijk nog niet de mogelijkheid van een dubbele achternaam.  

Wetsvoorstel dubbele achternaam
Wel is er inmiddels een Wetsvoorstel dubbele achternaam in internetconsultatie, dat het in de toekomst wellicht mogelijk maakt dat kinderen de achternamen van beide ouders zullen dragen. Het voorstel wenst te regelen dat een dubbele geslachtsnaam uit maximaal twee namen zal kunnen bestaan en geschreven wordt zonder koppelteken, dus bijvoorbeeld Smit De Bakker. Zo krijgen ouders de keuze voor bijvoorbeeld: De Bakker, Smit, Smit De Bakker en De Bakker Smit.

Dit wetsvoorstel sluit verder aan bij de hoofdregel dat de eenmaal gemaakte naamskeuze ook zal gelden voor eventuele volgende kinderen van dezelfde ouders.

Meer weten?
Voor meer informatie over het wetsvoorstel Dubbele achternaam verwijzen wij u graag naar de website www.overheid.nl
Heeft u vragen over het naamrecht? Neemt u dan gerust contact met ons. Wij helpen u graag op weg.