Wanneer u als partners besluit om uit elkaar te gaan, vormt het huis meestal een van de grootste zaken waarover een beslissing genomen moet worden. Moet het huis worden verkocht? Of wil één van de partners er wellicht blijven wonen?

Dit vraagstuk doet zich niet alleen bij gehuwden of geregistreerde partners voor, maar speelt ook bij ongehuwd samenwonenden partners die beiden eigenaar van de woning zijn.

Wanneer u in gemeenschap van goederen bent gehuwd en een koopwoning bezit, bent u beiden voor 50% eigenaar van deze woning. Als één van de partners in het huis wil blijven wonen, dan deze partner de helft van het huis van zijn of haar ex-partner moeten kopen.

Daar moet meestal door die partner een nieuwe hypotheek voor worden afgesloten. Het beleid van de banken is meestal zo dat de bestaande hypotheek meestal slechts voor de helft in stand blijft (het deel dat past bij het eigendomsdeel van de partner op dat moment) en dat voor het over te nemen deel een nieuwe hypothecaire lening (én derhalve met nieuwe voorwaarden en actuele fiscale gevolgen) dient te worden gesloten.

Door gewijzigde en veelal strengere hypotheekregels kan het soms lastigzijn om een nieuwe hypothecaire leningte verkrijgen. De nieuwe fiscale regels bepalen namelijk dat de lening volledig en annuïtair te worden afgelost. In sommige gevallen wordt de maandelijkse totale hypotheeklast daardoor een stuk hoger en kan het huis daarmee in de nieuwe situatie onbetaalbaar worden Wij adviseren u om daarmee rekening te houden en eerst navraag te doen naar de mogelijkheid van financiering en de gevolgen hiervan voor de netto maandlast, alvorens afspraken te maken die – onverwacht – wellicht niet na kunnen worden gekomen. Een hogere woonlast heeft immers grote gevolgen. Ook als een partneralimentatie zal moeten worden vastgesteld.

Scheidingsregeling hypotheekrenteaftrek

Een scheiding kan ook – zonder dat direct sprake is van een verkoop van de woning – gevolgen hebben voor de woonlasten, namelijk middels de aftrekbaarheid van de hypotheekrente. De wet bepaalt dat hypotheekrente alleen aftrekbaar is indien sprake is van een ‘eigen woning’. Om in fiscale zin van een ‘eigen woning’ te kunnen spreken, moet de woning zowel uw eigendom zijn als uw hoofdverblijf.

Als één van de ex-partners de woning verlaat om zijn hoofdverblijf elders te gaan houden, dan is de woning niet langer zijn of haarhoofdverblijf en komt deze partner voor de inkomstenbelasting eigenlijk niet langer in aanmerking voor hypotheekrenteaftrek.

Speciaal voor deze situatie heeft de Belastingdienst de scheidingsregeling in het leven geroepen.

Indien de andere ex-partner in de woning blijft wonen, dan kan de woning voor de vertrekkende ex-partner nog gedurende twee jaar fiscaal als ‘eigen woning’ worden aangemerkt. De vertrekker mag dan nog gedurende twee jaar zijn of haar deel van de betaalde hypotheekrente aftrekken. Die rente moet de vertrekker dan wel daadwerkelijk zelf betaald hebben. Ook moet de vertrekker zijn of haar deel van het eigenwoningforfait opgeven. Maar wat als de vertrekker meer betaalt dan zijn of haar deel of zelfs de volledige hypotheekrente betaalt? In dat geval kan met de ex-partner afgesproken worden dat het meerdere in aftrek wordt gebracht als betaalde partneralimentatie. Dit geldt ook voor het deel van het eigenwoningforfait.

De ex-partner die nog in de woning verblijft dient de door de ander ten behoeve van hem/haar betaalde rente en de helft van het eigen woningforfait van de vertrokken ex-partner vervolgens als ontvangen alimentatie aan te geven, en zal hiervoor een belastingaanslag ontvangen.

Situatie na twee jaar

Op het moment dat u de voormalige eigen woning twee jaar heeft verlaten verandert uw situatie. Na twee jaar ‘verhuist’ de woning van box 1 (inkomsten uit werk en eigen woning) naar box 3 (inkomsten uit sparen en beleggen) en heeft u geen recht meer op hypotheekrenteaftrek voor deze woning. Ook hoeft u het eigenwoningforfait (een heffing uit box 1) over uw deel van de woning niet meer op te geven. Indien de ex-partner ook na de voornoemde termijn van twee jaar in de woning blijft wonen, kunt u wel recht hebben op aftrek van betaalde partneralimentatie en mag u ook het eigenwoningforfait als betaalde alimentatie aftrekken.

Echtscheiding en de bijleenregeling

Bij een verkoop van de woning waarbij overwaarde vrij komt, krijgt u ook vaak te maken met de bijleenregeling. U bent namelijk verplicht om de vrijkomende overwaarde (ook wel eigenwoningreserve genoemd) tot drie jaar na de verkoop van de woning te gebruiken voor de aankoop van een andere woning. Doet u dat niet, dan heeft u over dat bedrag geen recht meer op hypotheekrenteaftrek. Het aandeel in de overwaarde wordt berekend naar de mate waarin u eigenaar van de woning was. Was u beiden voor de helft eigenaar, dan bent u beiden fiscaal verantwoordelijk voor de helft van de overwaarde.

Fiscaal partnerschap

Als gehuwde fiscaal partners kunt u – ook als u niet langer op hetzelfde adres verblijft – kiezen hoe de aftrek van de hypotheekrente tussen u en uw ex-partner verdeeld wordt, zolang het totaal maar op 100% uitkomt.

Op grond van de wet eindigt het fiscaal partnerschap automatisch indien één van de partners zich van het woonadres heeft laten uitschrijven én er een verzoek tot echtscheiding is ingediend bij de rechtbank.

Door het eindigen van het fiscaal partnerschap, eindigt ook de mogelijkheid om met de aftrekposten te schuiven, zodat dit direct van invloed kan zijn op de mogelijkheid van hypotheekrenteaftrek. Het is dan bijvoorbeeld niet meer mogelijk om 100% van de hypotheekrente bij de partner met het hoogste inkomen op te voeren zoals tot die tijd meestal wel werd gedaan.

In het jaar waarin het fiscaal partnerschap eindigt kunt u er overigens wel voor kiezen om in de aangifte te verzoeken nog tot het einde van dat betreffende kalenderjaar als fiscaal partners te worden aangemerkt, zodat zodat de hypotheekrente over dat jaar nog naar wens kan worden verdeeld over de voormalige partners.

De aftrekbaarheid van hypotheekrente blijft een lastig onderwerp. Laat u zich dan ook goed voorlichten over de juridische en fiscale gevolgen als u afspraken wenst te maken ten aanzien van een gezamenlijke woning en/of de betaling van de woonlasten in geval van een scheiding.

Heeft u vragen over dit onderwerp of behoefte aan een advies? Neem dan gerust contact op met ons kantoor.

Neem direct contact op